Leeroplossingen ontwikkelen
De 4 fases van een effectief leerproces
Meer leerrendement uit een training halen, dat wil iedereen! Maar hoe weet je of je effectief kennis overbrengt? Daarvoor is het belangrijk altijd kritisch te kijken naar een leertraject en de verbeterpunten. Dit kan heel handig met behulp van een model wat aangeeft welke vier fases bijdragen aan een leerproces met optimaal rendement.
Om trainingsprogramma’s succesvol uit te voeren is het belangrijk dat elke leerinterventie bijdraagt aan een specifiek leerdoel. Maar wat die doelen dan precies zijn, is soms best lastig scherp te krijgen. Om te bepalen welke leerinterventies nodig zijn, moet je eerst weten welke fases de lerende doorloopt in het leerproces. Elke fase kent namelijk zijn eigen leermechanismen.
Hoe leert iemand?
Het principe achter het model
In een leerproces neemt de complexiteit geleidelijk aan toe, terwijl de begeleiding afneemt. De context verandert van de veilige (online) trainingsomgeving naar de werkpraktijk. Zouden we dat in een grafiek visualiseren, dan zien we dus een oplopende en een aflopende lijn die elkaar theoretisch gezien kruizen. Elke leerinterventie moet qua complexiteit en begeleiding passen bij het punt in het leerproces waar de lerende zich op dat moment bevindt.
Waar begin je?
Bovenaan. Het nadeel van elk cyclische weergave is dat er op het eerste oog geen definieerbaar beginpunt is. Het is echter wel logisch om van boven naar beneden te werken. Je start het leerproces dus bij assess of train. Beide opties zijn oké. Maar vanwege praktische en didactische redenen, heeft het de voorkeur om te beginnen bij het testen van de deelnemer. Een goede nulmeting én het helpt je ervoor te zorgen dat het verdere leerproces wordt afgestemd op de lerende.
1. Assess
Deze fase kan een begin- en eindfase zijn. In de ideale wereld begin je met het testen van de lerende. Waar staat hij of zij op dit moment? Je kunt testen op een bepaalde norm, maar de test kan ook een goede manier zijn om bewustzijn te creëren bij de lerende. Deze fase geeft dus inzicht in de basiskennis van een lerende of de uiteindelijk geleerde kennis of vaardigheden. Een klassiek voorbeeld is een eind- of beginexamen. Een andere manier van testen is een gedragsmeting in de vorm van bijvoorbeeld een Mystery Visit. De begin- en eindfase noemen we ook wel eens de 0 en 1-meting. Deze zetten we in binnen e-learning.
2. Train
In deze fase zetten mogen alle soorten leervormen uit de kast gehaald worden: coaching, e-learning, training etc. Dit gaat verder dan (alleen) platte kennisoverdracht. In deze fase krijgt de deelnemer alle middelen aangereikt om zich te ontwikkelen binnen het leerproces. Binnen deze fase is de meeste ruimte om het leerproces te sturen. Denk aan adaptief leren binnen een e-learning traject, of de begeleiding van een trainer in een live training.
3. Implement
Vaardigheden worden pas echt ontwikkeld als het geleerde wordt toegepast in de praktijk. Het geleerde krijgt in die context een ‘een extra waarde’. Waardecreatie ontstaat vooral in herkenningsmomenten vanuit de train-fase. In deze fase neemt de sturing en begeleiding af. Dit proces heeft een net zo’n prachtige term: Transfer. Checklists en geheugensteuntjes kunnen hierbij helpen.
4. Sustain
Naarmate de tijd vordert, komt de training steeds verder in het verleden te liggen. De lerende krijgt in deze fase de tijd om het geleerde toe te passen. De mentale modellen die hij geleerd heeft kan hij aanscherpen in de praktijk. In deze fase zet je vooral in op het zelflerend vermogen van de trainee.
Een effectief leertraject volgt de vier fases van het leerproces. Zo zorg je uiteindelijk voor optimaal leerrendement.
